Damak Dudak Yarıkları Nedir?
Damak Dudak Yarıkları, embriyolojik dönemde çeşitli nedenlerden dolayı bebeğin yüz bölgesindeki yapıların birleşme kusuru nedeniyle ortaya çıkar. Halk arasında tavşan dudaklılık olarak bilinir. Toplumda her 1000 doğumdan birinde görülür. Bebekte dudak yarığı, damak yarığı ya da her ikisi birden olabilir. Dudak Damak Yarıklarında Ortodontistlerin Rolü Dudak, damak ve çeşitli yüz yarıkları hamileliğin ilk 2 ayı içinde yüzü oluşturan yapılarda çeşitli sebeplerle birleşmenin tamamlanamaması ile ortaya çıkar. Halk arasında “tavşan dudak” olarak bilinir.
Toplumda her doğan 1000 bebekten 1’inde dudak damak yarıkları görülmektedir. Bebekte sadece dudak yarığı, sadece damak yarığı ya da hem dudak, hem de damakta yarık olabilir. Bu yarıklar tek taraflı olabileceği gibi, çift taraflı da olabilir. Ortodontistler dudak damak yarıklı bireylerin hayatlarında büyük ve hayati rol oynarlar. Ortodontistler, doğumu takip eden 1. gün ile 20’li yaşlara kadar geçen uzun bir yaşam aralığında, çeşitli dönemlerde hastanın tedavisinde aktif rol oynarlar.
Bebek damağında bir yarık ile doğmuşsa, ilk müdahale edilmesi gereken konu beslenmedir. Doğumu takiben 1-2 gün içinde bebekler ortodonti kliniklerine sevk edilirler. Damağında yarık olan bebek anne memesini veya biberonu olması gerektiği gibi ememez. Emme fonksiyonunu, dolayısıyla beslenmeyi düzene sokabilmek için öncelikle “beslenme plakları” yapılması gerekebilir. Böylece bebeğin aldığı besini yutabilmesi ve dolayısıyla sağlıklı beslenebilmesi sağlanır. Ayrıca beslenme zorluğu çeken bebeklerde özel biberon ve biberon başlıklarının da kullanılması faydalı olacaktır.
Yarık Dudak Çeşitleri Nelerdir?
- Mikroform yarık: Bu türde dudak ufak bir çentiklenme mevcuttur.
- İnkomplet (tek veya çift taraflı): Bu yarıklar, burun tabanının tam olarak dâhil olmadığı yarıkları oluşturmaktadır.
- Komplet (tek veya çift taraflı): Burun tabanını da kapsayan yarıklardır.
Yarık Damak Çeşitleri Nelerdir?
- Komplet: yumuşak ve sert damağın birlikte etkilendiği durumlar.
- İnkomplet: sadece yumuşak damak etkilendiği yarıklar.
- İki taraflı yarıklar: vomer denilen yapının her iki tarafında da yarık olması durumu.
- Submuköz yarık: dışarıdan bakıldığında yarık olmayan ancak kasların birleşmediği durumdur.
Yarık Dudak ve Yarık Damak Oluşmasının Nedenleri Nelerdir?
Gebelik döneminin ikinci ve üçüncü ayında normal şartlarda dudak ve damağı oluşturan dokular birbirine kaynaşır. Ancak yarık dudak ve yarık damak oluşan bebeklerde bu süreç ya hiç gerçekleşmez ya da eksik gerçekleşir. Fakat bu duruma neden olduğu bilinen kesin bir etken gösterilememektedir. Genetik ve çevresel faktörlerin neden olabileceği düşünülmektedir. Sonuçta, anne karnında fetüs gelişimini etkileyebilecek; kalıtım, enfeksiyonlar, ilaç kullanımı, sigara, alkol, radyasyon gibi her durum sebep oluşturabilmektedir.
Yarık Dudak Ameliyatı
Bebek 3 aylık olduğunda dudak yarığı ameliyatı olabilmektedir. Öncelikle genel anestezi açısından bebeğin durumu değerlendirilir. Gelişimi ve kilosu uygun olan bebekler ameliyat edilerek dudak onarımı yapılır. Çok sayıda cerrahi teknik vardır, Plastik ve Rekonstrüktif cerrah kişisel deneyimine göre birisini seçer. En sık kullanılan Millard’ın onarım tekniğidir. Onarımlar kısaca üç planda yapılır. Ağız içi derisi (mukoza) onarımı, kas onarımı ve deri onarımı şeklindedir. Millard’ın tekniğinde yarık kenarlarındaki deri kas ve mukoza bir bütün olarak karşılıklı rotasyon ve ilerletme yöntemleri ile yapılırlar. Yarık dudak ameliyatı 1-2 saat sürer, hastanede kalma süresi 1 gündür. İyileşme ortalama 10 gün içerisinde olmaktadır. Dudaktabirleşim yerinde meydana gelecek izin hiçbir zaman tam olarak kaybolmayacağı az da olsa görüneceğidir bilinmelidir.
Damak Yarığı Ameliyatı
Bebek 6 -12 aylık olduktan sonra genel durumu ve yarığın genişliği değerlendirilerek onarım ameliyatı yapılır. Genellikle yarık damağın kenarında bulunan dokuları onarım için yeterli olur. Çok sayıda onarım tekniği vardır en sık kullanılanlar VonLangenbeck (basit palatoplasti) damak onarımı ve geri itme (puchbackpalatoplasti) damak onarımı yöntemleridir. Bu ameliyatlarda damak yarığının her iki kenarında bulunan damak dokuları 3 planda “burun mukazası onarımı, yumuşak damak kasları onarımı ve ağız içi mukoza onarımı” olmak üzere onarılır. Yarık damak ameliyatı 1-2 saat sürer, hastanede kalma süresi 1 gündür. İyileşme süresi yaklaşık 2 haftadır. Bu süre içerisinde bebeğin beslenme sırasında damağa zarar vermemeye özen gösterilir.
Yarık Dudak Damakta Burun Tedavisi
Dudak Damak yarıklarında, değişik boyutlarda burunda şekil ve fonksiyon bozuklukları görülmektedir. Yarık tarafındaki kemik, kıkırdak ve yumuşak doku yetersizlikleri nedeni ile burun bir tarafa doğru eğrilir. İçerisindeki septum ve konkalarda şekilsel ve fonksiyonel bozukluğa yol açabilecek gelişmeler olur. Burun aksı deviye olur ve ucu aşağı doğru bakar. Çözümü 18 yaşından sonra burun ameliyatı ile bu sorunları gidermektir. Ameliyat en iyi şekilde yapılsa bile, yapısal doku bozuklukları nedeni ile normal bir burundan ufak farklılıklarının kalacağını unutmamak gerekir.
